Kinderen die na iedere voetbaltraining standaard in de kantine patat bestellen. Sportwedstrijden met reclame voor hamburgers en cola aan de zijlijn. Als het aan Marjon Bachra, directeur-bestuurder van Jongeren op Gezond Gewicht (JOGG), ligt, komt hier snel verandering in. JOGG beheert het Convenant Gezonde Sportevenementen, dat op 19 december jongstleden door meerdere partijen werd ondertekend. Dr Sunshine sprak met haar over dit initiatief en over het belang van een gezonde (sport)omgeving voor kinderen.

Kun je kort vertellen wat het convenant inhoudt?

Het convenant is een samenwerkingsverband tussen verschillende partijen: vijf gemeenten, een aantal grote sportmarketingbureaus, NOC*NSF en mijn organisatie JOGG. Door middel van de richtlijnen in het convenant willen we de omgeving voor kinderen gezonder maken. Met als doel om kinderen minder te verleiden tot het maken van ongezonde keuzes. We willen ze juist stimuleren om gezonder te leven en te eten. Tijdens sportevenementen maar natuurlijk ook daarbuiten.

Heeft de omgeving van sportevenementen nu dan zo’n slechte invloed op de leefstijl van kinderen?

Je ziet bij sportevenementen toch wel heel vaak dat er reclame wordt gemaakt voor voedingsmiddelen die niet bij een gezonde leefstijl passen. Ook het aanbod in de sportkantines is soms verre van gezond. Ik ben er zelf meer op gaan letten omdat mijn dochter sinds kort op voetbal zit. Er zijn clubs bij die echt hun best doen. Maar ik kom ook wel eens in kantines waar er bijna alleen maar ongezonde producten op het menu staan. En dat is jammer, want sport is nou juist zo verbonden aan een gezonde leefstijl.

Hoe kan het beter?

Waar ik me vooral aan stoor: de keuze voor ongezonde voeding wordt zo makkelijk gemaakt. Niet alleen in de sportkantines, maar bijvoorbeeld ook op het station, in schoolkantines en in pretparken. Overal is fastfood en snoep prominent aanwezig. Het is zo verleidelijk om dan voor een snelle en goedkope snack te gaan in plaats van iets gezonds te kopen. Er moet meer keuze komen, en het imago van een gezonde leefstijl moet veranderen. Gezond eten en leven moet sexy worden! Die boodschap moeten we niet alleen uitdragen in de sportomgeving, maar ook op scholen, in winkels en in de media.

Dus geen reclame van McDonalds en Coca Cola meer langs de lijn. Die bedrijven zijn vast niet zo blij met het convenant?

Sponsoren die een ongezonde leefstijl stimuleren, zullen zich heus wel aanpassen. Ze moeten wel, want de vraag naar gezondere voeding wordt steeds sterker. Je merkt het al aan kleine dingen. Spa heeft nu bijvoorbeeld een hele serie bruisend water zonder suiker. En steeds meer fastfoodketens bieden ook salades, yoghurt en fruit aan.

Waarom vinden JOGG en jij dit zo belangrijk?

Eén op de zeven kinderen is te zwaar. We weten dat kinderen met overgewicht minder goed in hun vel zitten. Ze hebben daardoor meer fysieke klachten, maar lopen bijvoorbeeld ook meer risico om gepest te worden. Bovendien blijkt dat kinderen met overgewicht ook op volwassen leeftijd meer kans lopen op levensbedreigende aandoeningen. Al met al genoeg redenen om als samenleving een gezonde levensstijl bij de jeugd te stimuleren!

Er komt naar aanleiding van het convenant een aparte werkgroep die gaat kijken hoe de richtlijnen van het Voedingscentrum toegepast kunnen worden bij sportevenementen. Waarom is dat lastig? Zijn de richtlijnen te streng?

Het Voedingscentrum heeft verschillende richtlijnen opgesteld, voor diverse doelgroepen. Een dagje uit in de dierentuin is bijvoorbeeld weer een hele andere situatie dan de dagelijkse lunch in een schoolkantine. Daar horen andere richtlijnen bij. De adviezen voor kantines en horeca worden daarop aangepast. Zo moeten we ook gaan kijken hoe we het thema gezonde keuzes het beste kunnen gaan toepassen in een sportomgeving. Waar we heel erg voor willen waken, is het ‘opgeheven vingertje’. Als kinderen altijd gezond móeten eten, dan bereiken we denk ik juist het tegenovergestelde.

Wat vinden sportkantines van de richtlijnen? Geen patat en ijs meer op het menu, dat is misschien niet overal bespreekbaar…

Dat valt eigenlijk nog best mee. Patat en ijs hoeven niet per se van de menukaart te verdwijnen. Maar we merken toch dat er vanuit de samenleving steeds meer animo komt om aan te haken aan het thema gezond leven. Sommige kantinehouders zijn bang dat een gezonder assortiment zorgt voor minder omzet. Die angst is onterecht. In de praktijk zien we vaak dat de omzet juist stijgt. Onze adviseurs van Team:Fit helpen kantinebeheerders zodat ze een dalende omzet kunnen oplossen of voorkomen.

Kunnen andere partijen aanhaken bij het convenant, en hoe dan?

Zeker, graag zelfs! Gemeenten kunnen zich aanmelden en krijgen dan begeleiding van JOGG. Dat houdt onder andere in dat er een adviseur en een coach naar de gemeente komt om de JOGG-aanpak te implementeren. Deze experts bekijken samen met het gemeentelijke bestuur hoe een gezonde leefstijl gestimuleerd kan worden. Niet alleen op het gebied van sportevenementen, maar ook op andere fronten. Denk bijvoorbeeld aan sportmogelijkheden in achterstandswijken. De aangesloten gemeente kan dan ook gebruik maken van ons netwerk en van de afspraken die met JOGG-partners zijn gemaakt. Je hoeft als gemeente dus niet steeds het wiel opnieuw uit te vinden.

Hoeveel gemeenten zijn al aangesloten bij JOGG?

Op dit moment telt Nederland 140 JOGG-gemeenten. Leuk weetje: inmiddels is de gemiddelde BMI van de kinderen in die gemeenten gedaald. Die cijfers krijgen we door van de GGD. Dat is natuurlijk geweldig! Het zou mooi zijn als we in 2025 alle Nederlandse gemeenten aan boord hebben.

Bij de ondertekening van het convenant heb je gezegd ‘Samen zetten we een eerste stap naar een gezonde sportomgeving’. Wat is die eerste stap precies?

Het ondertekenen van het convenant is de eerste grote stap. Het kostte veel tijd en voorbereidingen om dit samenwerkingsverband op te zetten. Ik ben ontzettend blij dat het convenant er nu ligt en dat er zoveel partijen bij betrokken zijn.

In eerste instantie is het convenant gericht op sportevenementen voor kinderen tot 12 jaar. Waarom niet de oudere jeugd? Is deze groep minder goed te beïnvloeden?

De kinderen in deze doelgroep zijn nog jong. Hoe eerder kinderen gestimuleerd worden om gezonder te leven, hoe beter. Uiteraard is het de bedoeling dat we op termijn ook oudere kinderen hierbij gaan betrekken. Maar grote avonturen beginnen klein. We gaan stap voor stap te werk, waarbij we hopen dat de veranderingen een domino-effect hebben. Zo komt er langzaam maar zeker een beweging op gang.

Kun je als ouder iets doen om de sportomgeving van je kind te beïnvloeden? Bijvoorbeeld door bij de sportclub aan te geven dat je het aanbod in de kantine graag wat minder ongezond ziet?

Ja, dat kan! Ga vooral het gesprek aan en wijs de medewerkers eventueel op de website van Team:Fit. Daarop staan tips voor een gezonder aanbod in sportkantines. Hier kunnen ze eventueel ook begeleiding aanvragen.

Kinderen zijn nu eenmaal gek op ijs, patat en cola. Hoe gaan zij het vinden als in de kantine straks alleen nog ‘gezond’ voedsel te vinden is? Gaan ze na afloop van het sporten misschien toch nog even langs de snackbar?

Af en toe een patatje moet kunnen, ook in de sportkantine. Maar het is belangrijk dat er ook een gezonde keuze is, en dat die keuze aantrekkelijk is. We merken dat jongeren gemakkelijker kiezen voor gezond als ze van jongs af aan hierin gestimuleerd worden. Dat begint thuis. Het consultatiebureau geeft jonge ouders tegenwoordig tips om kinderen meer groenten aan te bieden. Maar ook leerkrachten op school en sportcoaches hebben een voorbeeldfunctie. Bij de wat oudere jeugd helpt het enorm als vloggers en andere influencers aandacht besteden aan gezond eten en leven. Laatst was er bijvoorbeeld een bekende vlogster die een 7 days water challenge had bedacht. Zo’n actie heeft veel meer impact op de jeugd dan wanneer hun ouders zeggen ‘drink eens wat meer water’.

Dan nog worden ze even later verleid om snoep te kopen in de supermarkt…

Klopt, die moeten dus ook ‘om’. Dat gebeurt al wel, hoor! Zo heeft de Aldi onlangs besloten om het aanbod in de supermarkten aan te passen en bepaalde voedingsmiddelen anders te positioneren. Ook willen ze hun medewerkers gaan bijscholen binnen het thema gezonde keuzes. En… ze verkopen geen energy drinks meer aan kinderen! Het gaat dus de goede kant op, hoewel het wat mij betreft allemaal wel iets sneller zou mogen.

Waarom ligt het tempo zo laag denk je?

We moeten ons met z’n allen realiseren dat de helft van de Nederlandse bevolking te dik is. En dat, als er niks verandert, dit getal alleen maar groter wordt, met alle gevolgen van dien. De betrokken partijen moeten dus spijkers met koppen slaan en ook echt hun verantwoordelijkheid nemen. Dus niet alleen praten, maar ook doen. Dat is soms lastig.

Je hebt zelf kinderen. Waar loop je tegenaan als het gaat om het stimuleren van een gezonde leefstijl?

Gezond eten is hier niet zozeer een issue, gelukkig. Waar ik wel moeite mee heb, is om ze van die bank af te krijgen. De iPad en smartphone zijn natuurlijk veel leuker dan buiten een half uurtje gaan bewegen. Ik probeer dat op alle mogelijke manieren te stimuleren, maar ja… het schiet er soms wel bij in.

Doe je zelf veel aan gezondheid en hoe?

Zeker! Vooral sinds ik kinderen heb, let ik veel bewuster op mijn gezondheid. Ik houd ervan om te bewegen. Paardrijden, hardlopen, ik fiets ook graag. Gezond eten is bij ons vrij vanzelfsprekend, maar af en toe smokkel ik. Eens in de zoveel tijd een patatje, een glas wijn of een stukje chocolade moet kunnen, toch?

Heb je nog tips voor onze lezers, wat betreft een gezonde leefstijl?

Zorg goed voor jezelf, dan zit je zoveel lekkerder in je vel! En wil je gezonder gaan leven, verander je gewoonten geleidelijk. Je bent al een heel eind op de goede weg als je bijvoorbeeld frisdrank of sap vervangt door water. Of probeer overdag eens wat meer groenten te eten. Gooi niet ineens het roer drastisch om, maar doe het stap voor stap. Dan is het echt niet zo moeilijk.

Meer weten over het convenant Gezonde Sportevenementen of Jongeren Op Gezond Gewicht? Philogirl verzorgde de PR voor het convenant: neem contact op met Maaike van Zuilen – maaike@philogirl.nl

Bron: JOGG
Datum: 24 januari 2019