Het Genootschap ter bevordering van Natuur-, Genees- en Heelkunde heeft besloten zijn erepenning 2019 te verlenen aan oogarats dr. Gerrit Mellis. Het genootschap verleent elke tien jaar deze erepenningen, de Tilanusmedaille, aan personen die door oorspronkelijk onderzoek bijdragen van groot belang op het terrein van hun werkzaamheden hebben geleverd.

Gerrit Melles is oogarts en corneachirurg. Hij studeerde Geneeskunde in Leiden, deed zijn opleiding tot oogarts in Nijmegen bij prof. August Deutman en een cornea fellowship bij het Oogziekenhuis Rotterdam. Hij is nu hoofd van het door hem opgerichte NIIOS in Rotterdam, het Netherlands Institute for Innovative Ocular Surgery, waartoe ook de Melles Hoornvlieskliniek en de Amnitrans Eyebank behoren.

De cornea is het doorzichtige voorste deel van het oog waardoor het licht het oog betreedt, en werkt ook als de sterkste van de twee lenzen die het oog rijk is. De cornea bestaat uit verschillende lagen, die alle afzonderlijk door ziektes kunnen worden aangetast, met slechtziendheid en blindheid als gevolg. Cornea-aandoeningen dragen voor een groot deel bij aan blindheid in de wereld, met name in minder ontwikkelde landen.

In 1905 werd door dr. Eduard Zirm de perforerende keratoplastiek ontwikkeld, een ingreep waarbij met een full-thickness transplantatie het centrale deel van de cornea vervangen wordt door een donorcornea, en gedurende meer dan een eeuw is deze ingreep de standaardbehandeling geweest bij corneatransplantatie. Deze techniek gaat echter gepaard met veel complicaties waaronder afstoting, en het functionele resultaat is beperkt, want de meeste patiënten blijven met een gezichtsscherpte onder de 0,5 slechtziend.

In 1998 heeft Melles een alternatieve, minder invasieve, techniek ontwikkeld voor corneatransplantatie, endotheliale keratoplastiek (EK), waarbij niet de hele cornea maar alleen de zieke binnenste lagen worden vervangen. Hiermee halen patiënten niet alleen een aanzienlijk beter functioneel resultaat, maar is de kans op complicaties aanzienlijk kleiner, redenen waarom een chirurgische oplossing voor veel meer patiënten uitkomst biedt.

Melles heeft de techniek van zijn operatie steeds verder ontwikkeld, en heeft een actieve rol gespeeld in het verspreiden van deze chirurgie onder oogartsen in de hele wereld. De techniek is inmiddels zo succesvol, dat er sinds 2012 meer patiënten met endotheliale keratoplastiek (EK) worden behandeld dan met perforerende keratoplastiek.

Het innovatieve chirurgische werk van Melles heeft voor miljoenen mensen in de wereld een verschil gemaakt, en er zullen er in de toekomst nog velen volgen. Naast zijn werk als oogarts is hij ook een kundig musicus en amateurcomponist. Hij is hiermee een waardige winnaar van de Tilanusmedaille 2019.

Bron: Genootschap ter bevordering van Natuur-, Genees- en Heelkunde
Datum: 22 november 2019