Klimaatwetenschappers, verenigd in een tijdelijk adviesorgaan ingesteld door NWO en KNAW, adviseren om zo snel mogelijk het ‘Klimaatonderzoek Initiatief Nederland’ – KIN – op te richten. Doel van het nieuwe KIN is om een substantiële bijdrage te leveren aan het versnellen van de transformaties die nodig zijn om in 2050 een duurzame, klimaat-neutrale samenleving te realiseren. In het vandaag verschenen rapport van de taskforce staat uitgewerkt hoe het KIN eruit zou kunnen zien en functioneren.

Heleen de Coninck, voorzitter van de taskforce en Hoogleraar Innovatiestudies aan de TU Eindhoven en ook verbonden aan de Radboud Universiteit Nijmegen, over het nieuw te vormen initiatief: “We kunnen de ergste onomkeerbare gevolgen van klimaatverandering nog voorkomen. Maar dat lukt alleen als wetenschappers en relevante maatschappelijke actoren intensief samenwerken aan systeemtransities. De klimaatgerelateerde wetenschap moet zich daarvoor anders organiseren, en daarom is een KIN onontbeerlijk.”

Systeemtransities versnellen

Het klimaatbeleid in Nederland vooral gericht op het emissiedoel van 2030, maar uiteindelijk moet in de jaren ’40 een volledige klimaatneutrale samenleving gerealiseerd worden. De grote uitdaging daarom is, stellen de wetenschappers in het rapport, om de maatschappelijke systeemtransities zo snel mogelijk vorm te geven. Aanpassing aan klimaatverandering en het elimineren van emissies moeten daarbij hand in hand gaan. De missie van het Klimaatonderzoek Initiatief Nederland is om het klimaatgerelateerde onderzoek in Nederland te verbinden, te verdiepen en te verbreden, om in samenwerking met maatschappelijke partijen systeemtransities te versnellen.

“We zullen anders naar systemen zoals voedsel of mobiliteit moeten kijken, maar we kunnen ons nog moeilijk een voorstelling maken van de urgente veranderingen die nodig zijn om de klimaatrisico’s te beperken. Daarvoor blijft wetenschappelijk onderzoek nodig, om samen met de praktijk meteen strategieën te kunnen ontwikkelen en testen. We hebben geen tijd te verliezen,” aldus De Coninck. “Om de ambities van het KIN te realiseren, moet ook de wetenschap zélf veranderen. We moeten beter samenwerken om ‘missies’ te realiseren. Het KIN moet zich dienstbaar opstellen aan de samenleving, en veel sneller resultaten leveren om relevant te zijn. Dat vergt andere vaardigheden van onderzoekers. Het betekent dat we niet primair moeten sturen op wetenschappelijk interessante uitkomsten, maar dat maatschappelijke impact cruciaal is. En vanzelfsprekend vergt dat multidisciplinaire samenwerking van wetenschappers.”

Integraal klimaatonderzoek

Er wordt veel klimaatonderzoek in Nederland gedaan, maar het is gefragmenteerd, en niet missiegedreven: de financiering loopt via competitieve calls. In het rapport van de taskforce wordt in kaart gebracht hoe dit kan worden verbeterd ten behoeve van de systeemtransities. De bedoeling is via drie sporen te werken. Het KIN-Programma is een nationaal onderzoeksprogramma voor integraal en missiegedreven klimaatonderzoek; het verbindt en integreert het onderzoek op relevante wetenschapsterreinen binnen Nederlandse onderzoeksinstellingen. Het bevat ook een internationaal programma om capaciteit voor systeemtransities in specifieke ontwikkelingslanden te helpen ontwikkelen. Het KIN-Pact maakt de activiteiten van de belangrijkste Nederlandse spelers op klimaatterrein zichtbaar en bundelt krachten om gezamenlijk aan nieuwe klimaat-gerelateerde kennis én kennistoepassingen te werken die de benodigde systeemtransities versnellen. Het KIN-Centrum is het centrale punt van waaruit het KIN-Programma en het KIN-Pact worden gecoördineerd en ondersteund. De wetenschappers bevelen aan het KIN-Programma als eerste en zonder uitstel te beginnen.

Het rapport van de taskforce is aangeboden aan de besturen van NWO en KNAW, die het hebben omarmd en momenteel werken aan een implementatieplan. 

Bron: NWO Communicatie

Datum: 9 september 2022