In Duitsland hebben wetenschappers minuscule robotjes door de oogbol van een varken gestuurd, met behulp van magneten. Ideaal om ooit medicijnen precies op de juiste plek achterin het oog te bezorgen, beloven ze in vakblad Science Advances.

De titel van het artikel zou zo een albumtitel kunnen zijn van de Australische psychedelische band King Gizzard & The Lizard Wizard: ‘A Swarm of Slippery Micropropellers Penetrates the Vitreous Body of the Eye.’

Maar een ‘zwerm gladde micropropellers het glasachtige lichaam van het oog laten penetreren’ is precies wat nanowetenschapper Peer Fischer en collega’s van het Max Planck Instituut voor Intelligente Systemen hebben gedaan.

De propellers zijn per stuk slechts enkele duizendsten van een millimeter lang. Maar draai een magneet om hen heen, en de zwerm begint te zwemmen. Een beetje zoals een kurkentrekker die door kurk draait – maar dan door het geleiachtige binnenste van de oogbol, het zogeheten ‘glasachtig lichaam’.

Op naar het netvlies achterin het oog, of preciezer: de ‘gele vlek’, een gebiedje waar de omzetting van licht naar hersensignalen het sterkst verloopt.

Bij nogal wat oogaandoeningen, van glaucoom tot suikerziekteblindheid, raakt dat gebied beschadigd. Het zou dus handig zijn er gericht medicijnen af te leveren. Met gewone injectienaalden lukt dat niet. De met gladde coating afgewerkte robots moeten uitkomst bieden.

Een ‘alleraardigst experiment’, vindt nanowetenschapper Daniela Wilson (Radboud Universiteit Nijmegen), niet betrokken bij de proeven. “Het is een hele toer om dit soort structuren te besturen in het lichaam. En toch is hen dat goed gelukt.” Op metingen die Fischer ontvouwt in Science Advances is te zien dat de spiraaltjes inderdaad bestuurbaar zijn: stukje naar links, rechtdoor, nog wat naar links, bestemming bereikt. “Die richtinggevoeligheid is de grootste uitdaging”, zegt Wilson, die zelf werkt aan vergelijkbare medische deliveroo-systeempjes.

Muizen met maagzweer

Het experiment staat niet op zich. In San Diego behandelde een onderzoeksgroep vorig jaar muizen met een maagzweer door kleine robotjes door hun maag te laten zwemmen. En aan onder meer de Universiteit van Georgia werkt men aan nanorobots die in de bloedbaan passen. De eerste proeven met ratten zijn al gaande.

Nu de oogrobots nog een medicijn laten vervoeren, zegt Wilson. “Dat is toch wat je hier mist: ze hebben nog niet laten zien hoe je iets bezorgt of repareert.” Ander obstakel is dat de spiraaltjes, gemaakt van siliciumoxide en nikkel, niet afbreekbaar zijn: een patiënt zou blijven zitten met een oogbol vol afgedankte zwemrobotjes.

“Dat is inderdaad niet ideaal”, erkent Fischer per e-mail. “Anderzijds: bij sommige huidige ingrepen is het gebruikelijk om na afloop alle vloeistof uit de oogbol te vervangen door een olie.” De robots zouden dan meteen meespoelen.

Geschreven door: Maarten Keulemans
Bron: De Morgen, Ma. 05 Nov. 2018, Pagina 9
Datum: 7 november 2018